2. Jak działają tabletki antykoncepcyjne?

Tabletki antykoncepcyjne zapobiegają owulacji, co sprawia, że z kobiecych jajników nie są uwalniane komórki jajowe. Pigułki zmieniają również konsystencję śluzu szyjki macicy, przez co staje się on gęstszy. Zapobiega to migracji plemników poprzez kanał szyjki macicy oraz zmienia ich ruchliwość [8].

3. Czy doustna antykoncepcja hormonalna ma jakieś pozaantykoncepcyjne działanie?

Prawidłowo dobrana antykoncepcja hormonalna, oprócz swojego podstawowego zadania – zapobiegania nieplanowanej ciąży, może wykazać także tzw. działanie pozaantykoncepcyjne. Tabletki antykoncepcyjne mogą stać się sprzymierzeńcem kobiet w walce z problemami dermatologicznymi o podłożu hormonalnym: trądzikiem oraz łojotokiem [2].  A w przypadku kobiet zmagających się z bolesnymi menstruacjami pigułki antykoncepcyjne dwuskładnikowe mogą zmniejszać towarzyszące miesiączce dolegliwości bólowe [3,4].

4. Co może obniżyć skuteczność antykoncepcji?

Niektóre substancje mogą wpłynąć na działanie antykoncepcji, obniżając jej skuteczność. Do grupy tej należą leki ziołowe, jak na przykład dziurawiec, ale również niektóre antybiotyki czy leki przeciwpadaczkowe. Jeśli mamy jakąkolwiek wątpliwość odnośnie łączenia antykoncepcji z innym lekiem, to powinniśmy skonsultować się z lekarzem ginekologiem. Skuteczność antykoncepcji mogą także obniżyć objawy zatrucia pokarmowego, tj. biegunka lub wymioty, jeśli wystąpią przed upływem 3-4 godzin od przyjęcia tabletki [9,12].

5. Czy stosując tabletki antykoncepcyjne mogę palić papierosy?

Palenie papierosów jest szkodliwe dla zdrowia – to fakt. Jeśli palisz papierosy, to powinnaś poinformować o tym swojego ginekologa. Antykoncepcja hormonalna jest przeciwwskazana u kobiet palących powyżej 15 sztuk papierosów dziennie, będących w wieku powyżej 35 roku życia [1].

6. Czy po odstawieniu tabletek będę mogła zajść w ciążę?

Tak, antykoncepcja hormonalna jest metodą w pełni odwracalną co oznacza, że po odstawieniu tabletek powraca naturalna płodność, a stosowanie pigułek nawet przez wiele lat nie zaburza jej [1].

7. Jak skuteczne są tabletki antykoncepcyjne?

Tabletki antykoncepcyjne uważane są za jedną z najskuteczniejszych metod w zapobieganiu nieplanowanej ciąży. Indeks Pearla wskazujący skuteczność antykoncepcji, w przypadku dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych wynosi 0 – 1,26 (przy idealnym stosowaniu) oraz 0 – 2,18 (przy typowym stosowaniu) [1]. Indeks Pearla definiowany jest ilością ciąż na 100 kobiet stosujących określoną metodę antykoncepcji przez 1 rok [6].

8. W którym dniu cyklu rozpoczyna się przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych?

Tabletki antykoncepcyjne przyjmuje się zazwyczaj 1. dnia cyklu, czyli 1. dnia miesiączki. Zanim sięgniemy po pierwszą tabletkę antykoncepcyjną – przeczytajmy uważnie ulotkę, w której wyjaśniony jest schemat przyjmowania tabletek lub w przypadku wątpliwości dopytajmy o tę kwestię lekarza.

9. Jakie badania trzeba wykonać przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej?

Na liście badań, wykonywanych podczas wizyty w gabinecie lekarskim, znajdują się: wywiad medyczny (personalny i rodzinny), badanie piersi, badanie ginekologiczne, USG dopochwowe, cytologia oraz pomiar ciśnienia. Jeśli po ich wykonaniu lekarz uzna, że w przypadku danej pacjentki potrzebne są jeszcze dodatkowe badania, wówczas zleci ich wykonanie [1].

10. Po co są tabletki placebo?

Tabletki placebo (niezawierające hormonów) mają pomóc kobietom w regularnym stosowaniu antykoncepcji. Minimalizują ryzyko pominięcia właściwej pigułki, zawierającej odpowiednią dawkę hormonów, a tym samym – obniżenia skuteczności antykoncepcji. Przyjmowanie codziennie jednej tabletki pozwala także wypracować nawyk regularnego jej stosowania.

11. Która z metod antykoncepcji jest w 100% skuteczna?

Żadna z obecnie dostępnych metod antykoncepcji nie jest w 100% skuteczna, natomiast prawidłowo stosowana doustna antykoncepcja hormonalna, dobrana przez lekarza ginekologa, daje nam wysokie zabezpieczenie przed nieplanowaną ciążą.

12. Czy plamienia to normalne zjawisko podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych?

Plamienia (krwiste lub brązowe plamki na bieliźnie, pojawiające się poza miesiączką) są dość częstym zjawiskiem na początku stosowania tabletek. Plamienia nie mają związku z obniżeniem skuteczności pigułek i występują zazwyczaj do trzech pierwszych miesięcy stosowania antykoncepcji hormonalnej. W większości przypadków – ustępują samoistnie. Jeśli jednak plamienia wciąż będą występować, należy skonsultować się z ginekologiem i sprawdzić, czy ich przyczyną nie są schorzenia w obrębie narządów rodnych [9].

13. Czy tabletki antykoncepcyjne mają wpływ na libido?

Niektóre tabletki mogą negatywnie wpływać na libido. W Polsce dostępne są pigułki antykoncepcyjne, które nie powodują zmniejszenia ochoty na seks. Jeśli w trakcie stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej zauważamy spadek popędu seksualnego, to może być sygnał, że stosowane tabletki mogą być nieodpowiednie dla naszego organizmu. Wówczas należy umówić się na wizytę ginekologiczną, a lekarz przeprowadzi badanie i w zależności od jego wyniku zaproponuje inny rodzaj antykoncepcji. Zmiana ta powinna spowodować, że ponownie będziemy mogły odczuwać radość ze współżycia z naszym partnerem. Jeśli zatem nasze libido obniżyło się – powiedzmy o tym ginekologowi! [10].

14. Czy mogę opalać się w trakcie stosowania tabletek antykoncepcyjnych?

Opalanie oraz korzystanie z solarium nie jest zalecane w trakcie stosowania tabletek antykoncepcyjnych, ponieważ może powodować trudne w leczeniu przebarwienia na skórze. W przypadku gdy nasza skóra poddana jest działaniu promieni słonecznych, należy zawsze stosować kremy z wysokimi filtrami przeciwsłonecznymi.

15. Czy są jakieś ograniczenia czasowe w stosowaniu antykoncepcji?

Jeśli jesteśmy pod stałą kontrolą ginekologa i nie ma medycznych przeciwwskazań, a wyniki badań są w normie, wówczas możemy stosować doustną antykoncepcję hormonalną przez wiele lat.

16. Czy mogę brać dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne karmiąc piersią?

Dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna nie jest zalecana matkom karmiącym piersią do 6. miesiąca po porodzie, ponieważ wywiera niekorzystny wpływ na laktację oraz skład mleka [5].  Kobiety karmiące mogą stosować tylko pigułki jednoskładnikowe, zawierające wyłącznie gestagen [1].

17. Czy przytyję, stosując ultralekką doustną antykoncepcję hormonalną?

U kobiet przyjmujących ultralekką antykoncepcję hormonalną masa ciała nie zawsze ulega zmianie. Przyrost wagi może wynikać z niewłaściwie dobranej antykoncepcji (warto wtedy porozmawiać z ginekologiem o innym rodzaju tabletek) lub nieprawidłowej diety i braku aktywności fizycznej [14].

18. Czy tabletki antykoncepcyjne pomagają w walce z trądzikiem?

Zmiany trądzikowe pojawiają się nie tylko w okresie dojrzewania, ale również u dojrzałych kobiet wraz pojawieniem się zaburzeń hormonalnych. Trądzik o podłożu hormonalnym w głównej mierze związany jest z androgenami, czyli męskimi hormonami płciowymi – a dokładniej dihydroksytestosteronem (DHT), który jest biologicznie aktywną formą męskiego hormonu płciowego – testosteronu. DHT powstaje z testosteronu (T) i odpowiada między innymi za wydzielanie sebum przez gruczoły łojowe, którego nadmiar może sprzyjać powstawaniu trądziku. Jeśli trądzik ma charakter hormonalny, wówczas lekarz może przepisać pacjentce dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, które zmniejszają poziom wolnego testosteronu i hamują wytwarzanie DHT, co w konsekwencji może korzystnie wpłynąć na wygląd skóry [11].

19. Czy wybierając się na wakacje, mogę przesunąć termin miesiączki?

Tak. Jeśli chcemy przesunąć termin krwawienia np. z powodu wyjazdu czy zawodów sportowych, to wystarczy, że po zażyciu ostatniej tabletki z opakowania, na następny dzień przyjmiemy pierwszą pigułkę z nowego blistra, nie robiąc przerwy wynikającej ze schematu przyjmowania. Pamiętajmy jednak, że takie postępowanie jest zarezerwowane dla szczególnych sytuacji i nie powinno przerodzić się w rutynową metodę regulowania czasu pojawienia się menstruacji [13].

Źródła:

[1] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, Ginekologia Polska, nr 3., 2014 r., s. 234-239.

[2] Schramm G., Heckes B., Switching hormonal contraceptives to a chlormadinone acetate-containing oral contraceptive. The Contraceptive Switch Study. Contraception. 2007, 76(2), 84-90.

[3] Effects of 2 mg Chlormadinone Acetate/ 0.03 mg Ethinylestradiol in Primary Dysmenorrhoea: The BEDY (Belara® Evaluation on Dysmenorrhea) Study –an Open, Non-Comparative, Non-InterventionalObservational Study with 4,842 Women, Schramm S., 2010.

[4] Six-Month Evaluation of the Benefits of the Low-Dose Combined Oral Contraceptive Chlormadinone Acetate 2mg/Ethinylestradiol 0.03mg in Young Women, Anthuber S. i wsp., 2010.

[5] Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące zastosowania antykoncepcyjnej minitabletki gestagennej zawierającej 75μg dezogestrelu w wybranych sytuacjach klinicznych – stan wiedzy na 2008 rok.

[6] Pawelczyk L, Banaszewska B. Regulacja urodzin. W: Ginekologia i Położnictwo. Red. Bręborowicz G.H. Warszawa: PZWL. 2005, 952-953.

[7] https://www.gdziepolek.pl/produkty/9841/belara-tabletki-powlekane/ulotka.

[8] Charakterystyka produktu leczniczego Belara.

[9] Zasady ogólne stosowania antykoncepcji. Nowe metody antykoncepcji hormonalnej, dr n. med. Jolanta Koziara: http://www.leksykon.com.pl/images/PDF/antykoncepcja.pdf.

[10] Schramm G, Steffens D. Contraceptive Efficacy and Tolerability of Chlormadinone Acetate 2mg/ Ethinylestradiol 0.03mg (Belara): Results of a Post-Marketing Surveillance Study.

[11] Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Kompleksowa terapia hormonalna u kobiet z trądzikiem – 2011, Ginekologia Polska, 2012, nr 83, s. 229-232.

[12] https://www.youtube.com/watch?time_continue=62&v=ISUQXnOetW8&feature=emb_logo.

[13] https://www.youtube.com/watch?v=52iigiaibbc&feature=emb_logo.

[14] https://nazdrowie.pl/czy-tyjemy-przez-tabletki-antykoncepcyjne/.