Niestety,  nie wszystkie widzimy zasadność odbywania regularnych wizyt u lekarza. Jak wynika z badań, przeprowadzonych wśród Polek, w ramach kampanii „W kobiecym interesie”, aż 40 proc. pań nie czuje potrzeby regularnego odwiedzania ginekologa, co świadczy o wciąż zbyt niskiej świadomości w zakresie profilaktyki ginekologicznej. Regularnie, co roku, bada się tylko 1/4 z Nas. A przecież okresowe badania to jeden z najważniejszych sposobów zapobiegania wielu kobiecym chorobom, takim jak: nowotwór piersi, jajników i szyjki macicy. Jak powinna wyglądać prawidłowa profilaktyka ginekologiczna?

Profilaktyka – Twoja najlepsza przyjaciółka

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, pierwsza rutynowa wizyta ginekologiczna powinna odbyć się w przedziale wiekowym pomiędzy 12. a 15. rokiem życia (w towarzystwie przedstawiciela ustawowego/opiekuna faktycznego), zazwyczaj po pierwszej miesiączce. Gdy już osiągniemy pełnoletność, i będziemy mogły decydować o swoim zdrowiu, wówczas rutynowa kontrola – raz na pół roku – jest konieczna po to, aby sprawdzić, czy nasza kobiecość ma się dobrze. Więcej o tym, kiedy należy pójść do lekarza, przeczytacie w artykule:  https://antykoncepcjanamiare.pl/wizyta-u-ginekologa-kiedy-powinnam-pojsc-do-lekarza/. A jakie badania powinna uwzględniać prawidłowa, kobieca profilaktyka?

Po pierwsze – piersi!  

Samobadanie – nie bez powodu samodzielne badanie piersi znajduje się u nas na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o profilaktykę raka piersi – nowotworu, który występuje u kobiet najczęściej. W skutecznej terapii raka piersi bardzo ważny jest moment wykrycia zmian – im wcześniej, tym większe są szanse na szybki powrót do zdrowia, dlatego samobadanie piersi należy wykonywać regularnie – raz w miesiącu – najlepiej w pierwszej fazie cyklu (kilka dni po miesiączce). Jak to robić? Po prostu oglądajmy nasze piersi i sprawdzajmy, czy nie ma na nich niepokojących zmian wizualnych, a potem – dotykajmy biust. Każde zgrubienie, guzek, nieregularność tkanki gruczołowej naszej piersi czy powiększone węzły chłonne powinny wzmóc naszą czujność. W przypadku wyczucia takiej nieprawidłowości należy skonsultować się z lekarzem, który wykona USG piersi lub mammografię. Pamiętajmy jednak, że nie każdy guzek oznacza nowotwór złośliwy – w obrębie piersi mogą powstawać zmiany, które wymagać będą jedynie stałego monitorowania.

USG piersi – to nieinwazyjne badanie obrazowe, które pozwala lekarzowi ocenić stan naszych piersi – ich budowę, ale przede wszystkim to, czy nic złego nie dzieje się wewnątrz nich. To bezbolesne badanie zaleca się wszystkim kobietom po 30. roku życia – raz na rok lub lub raz na dwa lata. Tak, jak w przypadku cytologii, tak i USG piersi możemy wykonywać, gdy jesteśmy w ciąży lub karmimy piersią.

Po 25. roku życia zrób pierwsze USG piersi, a później według zaleceń lekarza (zwykle co 2 lata). Pierwsze USG piesi kobieta powinna wykonać między 20. a 30. rokiem życia, a później powtarzać je mniej więcej co 2 lata.

Mammografia jest nieinwazyjną metodą badania piersi, do której wykorzystuje się promieniowanie rentgenowskie. Ten rodzaj profilaktyki zalecany jest u kobiet od 50. roku życia, ale stosuje się ją także czasem u młodszych pań (u kobiet w wieku rozrodczym lepszym badaniem obrazowym jest USG, ze względu na budowę piersi, która, gdy jesteśmy młode, charakteryzuje się gęstą budową tkanek, co może spowodować, że nie przepuszczą one całkowicie promieniowania rentgenowskiego. Z wiekiem, gdy budowa naszej piersi ulega zmianom – zmienia się również czułość na to badanie). Mammografię powinnyśmy wykonywać co 2 lata, najlepiej pomiędzy 5. a 10. dniem cyklu, gdy nasze piersi nie są już tak wrażliwe na dotyk. Co ważne – ze względu na promieniowanie, badanie to nie może być wykonywane u kobiet w ciąży.

Pamiętajmy o naszych piersiach nie tylko wtedy, gdy kupujemy nowy, piękny biustonosz, modny sportowy top lub sukienkę z pięknym dekoltem. Skuteczna profilaktyka to przede wszystkim regularność badań, więc co miesiąc samodzielnie dbajmy o piersi, wykonując samobadanie, a raz do roku oddajmy się w ręce ginekologa, który sprawdzi, czy nic złego nie dzieje się wewnątrz nich.

Po drugie – narządy rodne!

Cytologia – to bezbolesny wymaz, pobierany z szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki cytologicznej. Badanie to służy profilaktyce raka szyjki macicy i pozwala wykryć ewentualne zmiany nowotworowe na wczesnym etapie. Cytologię powinno wykonywać się regularnie od 25. roku życia – lub wcześniej, jeśli występują u nas niepokojące objawy. Natomiast przyjmuje się, że pierwszą cytologię powinnyśmy wykonać w nie później niż 3 lata od rozpoczęcia współżycia. Co ważne, badanie to przeprowadza się także u dziewicy – wówczas lekarz bierze pod uwagę kształt błony dziewiczej pacjentki i dostosowuje technikę pobrania wymazu. Jeśli nie rozpoczęłyśmy jeszcze współżycia, to pierwszą cytologię powinnyśmy wykonać do 25. roku życia.

Badanie może zostać przeprowadzone najwcześniej 2 dni po zakończonej miesiączce, 2 dni przed menstruacją, natomiast optymalnym momentem na wykonanie cytologii będą dni pomiędzy 10. a 20. dniem cyklu. Co ciekawe, możemy poddać się cytologii także w trakcie ciąży czy podczas karmienia piersią! Pamiętajmy o tym prostym, bezbolesnym wymazie i starajmy się wykonać go raz do roku – szczególnie, gdy jesteśmy zakażone wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego), którego wysokoonkogenny typ może – ale nie musi –  przyczynić się do rozwoju nowotworu złośliwego szyjki macicy.

USG ginekologiczne (przezpochwowe, przezodbytnicze lub przezbrzuszne) – obraz, który widzi na ekranie ginekolog, pozwala mu ocenić, czy jajniki, endometrium i macica są prawidłowe, a jajowody nie są powiększone. U dziewic USG ginekologiczne wykonuje się przez powłoki brzuszne – przy wypełnionym pęcherzu – lub przezodbytniczo. Jeśli lekarz nie wskaże konkretnej fazy cyklu, wówczas możemy poddać się badaniu w dowolnym dniu – a nawet w czasie menstruacji! USG ginekologiczne wykonuje się najczęściej w trakcie ciąży, po porodzie lub w przypadku podejrzenia konkretnego schorzenia, aby móc dokładniej zdiagnozować pacjentkę.

Badanie palpacyjne – standardowe badanie lekarskie, wykonywane w trakcie rutynowej kontroli. W jego trakcie ginekolog za pomocą dłoni oceni, czy nasze narządy są prawidłowo zlokalizowane, są odpowiedniej wielkości i czy nie występują w ich obrębie guzy.

Buzujące hormony

Niektóre kobiety mają problemy z hormonami, które objawiają się często np. trądzikiem, nadmiernym owłosieniem (hirsutyzmem), zaburzeniami miesiączkowania, czy przedwczesnym przekwitaniem. W takim przypadku lekarz może zlecić pacjentce dodatkowe badania hormonalne, np. oznaczenie: progesteronu, testosteronu, prolaktyny, estradiolu itd. Jeśli u kobiety występują zaburzenia w cyklach, to ginekolog może także zalecić nam oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH), produkowanego przez przysadkę mózgową – hormon ten stymuluje tarczycę do produkcji i wydzielania hormonów tarczycy (T3 i T4). W przypadku, gdy nie występują u nas objawy zaburzenia hormonów lub nie ma ku temu innych wskazań medycznych, to nie musimy wykonywać tych badań cyklicznie, ale warto – raz na jakiś czas – skontrolować gospodarkę hormonalną organizmu.

Badajmy się regularnie – nie czekajmy na wystąpienie ewentualnych objawów i zachęcajmy kobiety z naszego otoczenia do wizyt u ginekologa. Rutynowa kontrola to tylko kilka minut, a może uratować nasze życie.

• Korzystajmy z Kalendarium badań ginekologicznych, opracowanego z myślą o każdej z Nas przy wsparciu Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej (PTGO). Możemy je pobrać ze strony – wkobiecyminteresie.pl, wydrukować i powiesić na lodówce – czy w innym widocznym miejscu w domu – żeby zawsze przypominało nam o profilaktyce. Kalendarium to kompendium wiedzy nt. badań – min. cytologii, USG dopochwowego czy USG piersi, które powinny być wykonywane przez kobiety w konkretnym wieku.