Androgeny i estrogeny

• Androgeny to męskie hormony płciowe, które występują w dużym stężeniu u mężczyzn, a wytwarzane są w jądrach i nadnerczach. Odpowiadają za kształtowanie się oraz rozwój męskich narządów płciowych. W niewielkim stężeniu występują również w organizmie kobiet, u których za ich produkcję odpowiadają jajniki oraz nadnercza.

• Estrogeny są żeńskimi hormonami płciowymi, odgrywającymi znaczącą rolę w organizmie kobiet – wpływają m.in. na kobiecą budowę ciała, płodność, popęd seksualny, wygląd skóry czy cykl miesiączkowy. U kobiet wytwarzane są głównie przez jajniki i nadnercza. Estrogeny występują również w niewielkim stężeniu u mężczyzn, a za ich wytwarzanie odpowiadają jądra i kora nadnerczy.

Biologia zadbała o to, żeby w gospodarce hormonalnej obu płci była zachowana równowaga funkcjonalna. Zdarza się natomiast, że zarówno u pań, jak i panów występuje zaburzona gospodarka hormonalna. Często wskutek nieprawidłowości hormonalnych zachodzą widoczne zmiany w wyglądzie zewnętrznym oraz zmiany wewnątrzustrojowe. Tak dzieje się właśnie u kobiet zmagających się z hiperandrogenizmem, czyli nadmiernym stężeniem androgenów we krwi.

Hiperandrogenizm

Hiperandrogenizm może być spowodowany nadmierną produkcją androgenów w jajnikach lub nadnerczach. Występuje wtedy, gdy proporcja estrogenów do androgenów zostaje zaburzona. Androgenizacja to problem nie tylko zdrowotny, ale często i estetyczny, ponieważ nadmiar męskich hormonów płciowych u pań może prowadzić do wystąpienia:

• nadmiernego owłosienia (hirsutyzmu) w miejscach „typowo męskich”, tj.: na twarzy, brzuchu, klatce piersiowej, pośladkach i udach
• łojotoku
• trądziku
• przyrostu masy mięśniowej i zmian w proporcjach ciała (maskulinizacja sylwetki)
• obniżonego tonu głosu
• łysienia typu męskiego – charakterystyczne zakola

Oprócz zewnętrznych objawów hiperandrogenizmu, u pań mogą pojawić się także:

• nieregularne cykle – zaburzenia miesiączkowania lub zatrzymanie menstruacji
• obniżone libido
• problemy z zajściem w ciążę

Przyczyny hiperandrogenizmu

Przyczyn androgenizacji jest wiele, a najczęściej występującymi są:

• zespół policystycznych jajników (PCOS)
• guzy jajnika
• nadczynność nadnerczy
• guzy nadnerczy
• wrodzony przerost nadnerczy
• inne choroby endokrynologiczne

Inną przyczyną objawów hiperandrogenizmu jest zaburzona proporcja pomiędzy aktywnością hormonów męskich i żeńskich, co ma miejsce w menopauzie (zmniejszenie poziomu estrogenów).

Diagnostyka i leczenie

W celu określenia przyczyny hiperandrogenizmu i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia, konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych, określających stężenie poszczególnych hormonów we krwi oraz często także badań obrazowych – USG narządu rodnego oraz jamy brzusznej.

Leczenie hiperandrogenizmu dostosowywane jest indywidualnie do każdej pacjentki oraz przede wszystkim przyczyny, która go wywołuje. W przypadku PCOS konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna. U kobiet, które borykają się z zaburzeniami miesiączkowania,
a nie planują w danym momencie ciąży, lekarze mogą przepisać doustną antykoncepcję hormonalną – dwuskładnikową tabletkę o działaniu antyandrogennym, która oprócz swojej podstawowej funkcji antykoncepcyjnej, dodatkowo pomaga również wyregulować cykl, a także wspomaga redukcję nadmiernego owłosienia oraz trądziku.