Czynniki ryzyka rozwoju nowotworu jajnika to m.in. [3]:

• Predyspozycje genetyczne – nosicielstwo genów BRCA1 oraz BRCA2
• Bezdzietność
• Hormonalna terapia zastępcza
• Zespoły dziedzicznego raka jajnika i piersi oraz dziedzicznego raka jajnika
• Zespół Lyncha
• Wiek – wraz z wiekiem wzrasta ryzyko zachorowania na raka jajnika [1]

Objawy i profilaktyka:

W raku jajnika brak jest charakterystycznych objawów. Choć na początkowym etapie choroby w jajniku powstaje guz, to może on nie dawać żadnych sygnałów, przez co często zostaje wykryty dopiero w zaawansowanym stadium. Gdy jednak choroba się rozwija, pojawiają się niespecyficzne objawy ze strony przewodu pokarmowego i najczęściej są nimi m.in.: powiększenie się obwodu brzucha, wzdęcia, uczucie pełności, ból brzucha, uczucie nacisku na narządy wewnętrzne/miednicę. Objawy te mogą być obecne już na ponad rok przez rozpoznaniem raka. W zaawansowanej postaci nowotworu jajnika u pacjentek pojawia się płyn w jamie brzusznej lub/i opłucnej oraz mogą występować również nieregularne menstruacje oraz krwawienie z pochwy [1].

Profilaktyka:

• Obecnie bardzo trudno mówić o konkretnej profilaktyce w przypadku tego nowotworu, ze względu na jego specyfikę, a także brak skutecznych badań profilaktycznych, które pozwoliłyby na wykrycie wczesnego i bezobjawowego raka jajnika [2]. Badaniem, które może pozwolić na wykrycie guza i ewentualnych zmian, jest USG przezpochwowe, które warto wykonać, będąc na kontrolnej wizycie ginekologicznej. Pamiętajmy jednak, że nie każdy guz oznacza nowotwór – może być to torbiel, która będzie wymagać kontroli lub chirurgicznego usunięcia. Natomiast kobietom, obarczonym mutacją genów BRCA1 oraz BRCA2, ze względu na znaczne ryzyko zachorowania na raka jajnika PTGiO* zaleca prewencyjne wycięcie jajników i jajowodów po zakończeniu prokreacji [3].

Wśród kobiet stosujących doustną antykoncepcję hormonalną, przeprowadzane zostały badania, z których wynika, że ryzyko wystąpienia raka endometrium jest mniejsze, niż u kobiet które nie stosują antykoncepcji hormonalne. Co istotne, z badań tych wynika, że efekt ochronny trwa jeszcze długo po zaprzestaniu stosowania antykoncepcji [4,5,6]. Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej z kolei wskazuje, że czynniki hamujące owulację, np.: karmienie piersią czy duża liczba ciąż mogą zmniejszać ryzyko zachorowania na nowotwór jajnika [2,3].

Źródła:

1. http://onkologia.org.pl/rak-jajnika/
2. http://ptgo.pl/dla-pacjenta/abc-nowotworow-ginekologicznych-slownik/rak-jajnika/
3. *Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej dotyczące diagnostyki i leczenia raka jajnika, Current Gynecologic Oncology, 2017 r., nr 15, s. 5-23.
4. Iversen i wsp. Lifetime cancer risk and combined oral contraceptives: the Royal College of General Practitioners’ Oral Contraception Study. Am. J. Obstet. Gynecol. 2017; Feb 8: S0002-9378(17)30179-5; doi: 10.1016/j.ajog.2017.02.002. [Epub ahead of print].
5. https://eduginekolog.pl/aktualnosci/czy_kobiety_stosujace_doustna_antykoncepcje_rzeczywiscie_zwiekszaja_ryzyko_wystapienia_u_siebie_niektorych_nowotworow.
6. Faculty of Sexual & Reproductive Healthcare (FSRH) guideline, Combined Hormonal Contraception (January 2019).