Jak działa plaster antykoncepcyjny?

Substancje czynne zawarte w plastrach antykoncepcyjnych – to pochodne estrogenu i progestagenu – są uwalniane ze stałą szybkością przez ściśle określony czas [1,2]. Następnie przechodzą przez skórę do krwioobiegu[3]. Mechanizm działania hormonów polega na zahamowaniu jajeczkowania oraz zmianie właściwości śluzu szyjkowego oraz błony śluzowej macicy – endometrium. Plastry działają bardzo podobnie do dwuskładnikowej pigułki antykoncepcyjnej, jednak w ich przypadku wchłanianie odbywa się przez skórę, dzięki czemu substancje omijają przewód pokarmowy [1,4]. 

Dzień zmiany plastra 

Plaster może być wygodną metodą antykoncepcji – o jego zmianie należy pamiętać raz w tygodniu, czyli w tzw. „Dniu zmiany plastra”. Pierwszy plaster należy nakleić na ciało 1 dnia cyklu, czyli w dniu wystąpienia miesiączki (jeżeli poprzednio nie stosowano hormonalnych metod antykoncepcyjnych), kolejny w 8., a trzeci w 15 dniu cyklu. Plaster można umieścić na: ramieniu, górnej części pleców, brzuchu lub pośladku. Ważne, aby skóra była czysta, sucha, niepodrażniona i nieowłosiona. Plastra nie wolno umieszczać na piersiach. W 4 tygodniu jego stosowania czyli w 21 dniu cyklu powinno wystąpić tzw. krwawienie z odstawienia. Następnie cykl rozpoczyna się od nowa [3]. „Dzień zmiany plastra” powinien zawsze przypadać na ten sam dzień tygodnia. W tym samym czasie może być stosowany tylko jeden plaster. W przypadku pominięcia zmiany plastra lub innych sytuacji związanych z nieprawidłowym zastosowaniem plastrów, należy skorzystać z informacji zawartych w ulotce dołączonej do opakowania leku lub skontaktować się z ginekologiem. 

Zalety plastrów antykoncepcyjnych 

Zaletą stosowania plastrów jest fakt, że nie trzeba pamiętać o codziennej aplikacji produktu, tak jak ma to miejsce w przypadku pigułek [1]. Co więcej, skuteczność działania plastra antykoncepcyjnego jest niezależna  od ewentualnych zaburzeń ze strony układu pokarmowego, np.  w przypadku wystąpienia biegunek czy wymiotów. Plastry podobnie jak pigułki są odpowiednie dla kobiet aktywnych i uprawiających sporty, także tych korzystających z pływalni [1].

Przeciwskazania i działania niepożądane

Najczęściej zgłaszane w badaniach klinicznych działania niepożądane to bóle głowy, nudności i tkliwość piersi, występujące w przybliżeniu, odpowiednio, u 21,0%, 16,6% i 15,9% pacjentek. Na początku leczenia mogą wystąpić takie działania niepożądane jak: plamienia, tkliwość piersi i nudności, ale zwykle ich nasilenie maleje po pierwszych trzech cyklach [3]. Przeciwwskazania do stosowania plastrów antykoncepcyjnych są takie same jak w przypadku innych hormonalnych metod antykoncepcyjnych [2].  O tym, z czym może się wiązać decyzja lekarza o niezastosowaniu antykoncepcji hormonalnej u danej pacjentki i jakie są bezwzględne przeciwwskazania do zastosowania tej antykoncepcji przeczytacie w naszym artykule: https://antykoncepcjanamiare.pl/pierwsza-antykoncepcja-jak-sie-do-niej-przygotowac/. 

Wybór antykoncepcji zawsze powinien być skonsultowany z lekarzem. Ginekolog na podstawie zebranego wywiadu oraz odpowiednich badań potrafi ocenić, która metoda i jaki skład hormonalny będzie najlepszy dla danej pacjentki. Podczas doboru metody antykoncepcji warto przedstawić lekarzowi swoje oczekiwania. Po uwzględnieniu profilu bezpieczeństwa i skuteczności metody, a także preferencji kobiety lekarz dokonuje wyboru odpowiedniej antykoncepcji [5]. 

1. Sadłocha M., Skrzypulec-Plinta V. Antykoncepcja transdermalna – opis przypadku, Forum Położnictwa i Ginekologii 2018 https://www.forumginekologii.pl/artykul/antykoncepcja-transdermalna-opis-przypadku?fbclid=IwAR3n0EMCI_2mgHRx6mFRyYxcRl40VhpDSRMeS3x_cMGAuNUlVyhRyNThOfo
2. Morczkowska A. Systemy transdermalne – o czym informować pacjenta?, Aptekarz Polski 2021 https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/systemy-transdermalne-o-czym-informowac-pacjenta/
3. Charakterystyka Produktu Leczniczego EVRA System transdermalny, z dnia 22.08.2002.[pub.:10.10.2022 https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2007/2007012518928/anx_18928_pl.pdf ]
4. Polska Z. Plastry antykoncepcyjne – wszystko, co należy o nich wiedzieć, forumginekologiczne.pl 2021 https://www.forumginekologiczne.pl/artykul/plastry-antykoncepcyjne-wszystko-co-nalezy-o-nich-wiedziec/3256
5. Karowicz-Bilińska i wsp. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, Ginekol Pol. 2014, 85, 234-239